آفت‌های زبان فارسی معیار

جایگاه والای این زبان اقتضا می‌کند عواملی را که موجب تضعیف خصلت‌ معیاری آن می‌شود بشناسیم و از ورود آنها به نوشته‌هامان حتی‌الامکان احتراز کنیم.

عوامل ناسالم کنندهٔ زبان معیار بسیار پرشمارند، اما می‌شود بعضی انواع مشخص‌تر آن‌ها را در سه‌رده جا داد.

ردهٔ اول متشکل از عناصر زبانی متروک و منسوخ یا مهجور است که ممکن است، علاوه بر صرفی و نحوی، آوایی هم باشد. مثلاً تلفظ‌های نامأنوسی مثل شَجاعت (به فتح شین) به جای شُجاعت، عِطر (به کسر عین) و کلماتی مثل چونان به جای مانند، و بلندا به‌ جای ارتفاع، و  آکنده به جای پُر. اینها البته نوعی کهنه‌گرایی است که هیچ تشخصی به نوشته نمی‌بخشد، ولی گاهی ممکن است از شدت تصنع به مضحکه بینجامد.

ردهٔ دیگر آفت‌های ناشی از اصرار در سره‌نویسی و عربی‌زدایی است. در این مورد هم طرد عناصر عربی، اگر هم ممکن باشد، نتیجه‌ای جز ضعف و کم‌رمقی زبان معیار نخواهد داشت. گرایندگان به سره‌نویسی و عربی‌زدایی لابد هرجا که به کلمهٔ نظر برخورند آن را به نگاه بدل می‌کنند و حذف کردن را به فروافکندن فرومی‌کاهند، یا به ثمرهٔ کوشش میوهٔ کوشش می‌گویند که گاهی هم باعث انبساط خاطر می‌شود. در هر حال تا کنون هیچ تلاشی در سره‌نویسی موفق نبوده و از این پس هم نخواهد بود.

یک ردهٔ دیگر از این آفت‌ها هم معلول گرده‌برداری از زبان بیگانه است که خیلی وقت‌ها از ترجمه‌های قالبی و ناشیانه ناشی می‌شود. چنین است که مثلاً دیدگاه به نقطه‌نظر بدل می‌شود و گاهی واژه‌هایی که معادل فارسی مناسبی هم دارند با معادل فرنگی‌شان می‌آیند - مثل اتیکت به‌ جای برچسب.